“Erkaklarda yashirin muammo: Spermatozoidlar harakatsiz bo‘lsa, nima qilish kerak?”
- 749
Sperma harakatchanligi (motilligi) — erkak urug‘ining tuxum hujayrani urug‘lantira olishidagi muhim ko‘rsatkichdir. Agar spermatozoidlar yetarli darajada harakatchan bo‘lmasa, bu homiladorlik ehtimolini sezilarli darajada kamaytiradi.
Tadqiqotlarga ko‘ra, erkak bepushtligining eng keng tarqalgan sababi aynan sperma harakatchanligining pastligi hisoblanadi.
Norma qanday bo‘lishi kerak?
Jahon sog‘liqni saqlash tashkiloti (JSST) normal harakatchanlik ko‘rsatkichlarini quyidagicha belgilagan:
- Faol harakatlanuvchi spermatozoidlar (progressiv motillik): kamida 32%.
- Umumiy harakatchan spermatozoidlar: kamida 40%.
- Agar bu ko‘rsatkichlardan past bo‘lsa, “astenozoospermiya” tashxisi qo‘yiladi.
Sperma harakatchanligi nega pasayadi? - Varikosele — moyak atrofidagi vena tomirlarining kengayishi.
- Haroratning oshishi — hammom, sauna, tor kiyimlar, noutbukni tizzada ushlash.
- Sigaret va spirtli ichimliklar — spermatozoidlar sifatini sezilarli pasaytiradi.
- Gormonal muvozanatsizlik — ayniqsa testosteron darajasining pastligi.
- Yallig‘lanish kasalliklari — prostata, moyak yoki urug‘ yo‘llarida infeksiya.
- Stress va uyqusizlik — umumiy salomatlikka ta’siri bilan birga reproduktiv funksiyani ham izdan chiqaradi.
- Zaharli moddalar va og‘ir metallar ta’siri — ish joyidagi xavfli muhit.
Nima qilish kerak? - Tibbiy ko‘rikdan o‘ting. Spermogramma natijasi asosida androlog yoki reproduktolog individual davolash rejasini tuzadi. Kerak bo‘lsa, gormonal tekshiruvlar va infeksiyalarga test o‘tkaziladi.
- Hayot tarzini sog‘lomlashtiring. Har kuni 7-8 soat uxlash.
- Yog‘li, fast-fud va konserva mahsulotlarini cheklash.
- Meva-sabzavotlar, yong‘oq, tuxum, baliq — antioksidantlarga boy ovqatlar iste’mol qilish.
- Zararli odatlardan voz keching
- Chekishni butunlay tashlang.
- Spirtli ichimliklardan voz keching.
- Stressni kamaytirishga harakat qiling.
- Sog‘lom jismoniy faollik. Sport bilan me’yorda shug‘ullanish qon aylanishini yaxshilaydi, bu esa spermatozoidlar harakatchanligiga ijobiy ta’sir ko‘rsatadi.
- Dorilar va qo‘shimchalar. Vitamin E, C, koenzim Q10, selen, sink — sperma sifatini oshiruvchi moddalar. Shifokor ko‘rsatmasisiz dorilar qabul qilmaslik kerak.
Davolash qancha vaqt oladi?
Odatda, spermatogenez sikli 72-90 kun davom etadi. Shuning uchun, har qanday davolash yoki sog‘lom turmush tarziga o‘tish natijalari 2-3 oydan so‘ng seziladi.